طریق نور (جلد اول)

شرحی بر رسالۀ لُبُ اللُباب در سیر و سلوک اولی الألباب

حضرت آیة الله حاج سیدمحمّدصادق حسینی طهرانی

بخشی از مقدمۀ کتاب:

کســانی که واقعا ً طالب لقاء پروردگار بوده و با عزمی راســتین در جســتجوی حقیقت باشــند و به مجاهده بپردازند، خداوند طریق خود را به آنها نشــان خواهد داد و راهی همراه با طمأنینه و آرامش و ســکینۀ خاطر نصیــب آنها خواهد فرمود.

همۀ انسانها در مسیر حرکت إلی الله به ملاقات با خداوند نائل خواهند شد، ولی ملاقاتی که با اختیار بوده و توأم با مجاهده و تهذیب نفس، در همین نشئه، ســالک را به وصال معبود مفتخر نماید، با ملاقات قهری که دیگران حتّی کفّار و ملحدین، با ســکرات مرگ و جلوات قیامت شوند، بسیار متفاوت است.

بر این اســاس، مهم آن است که انسان با اختیار خود در مضمار مجاهده وارد شــده و با قدم صدق و اخالص این مسیر را طی نماید و هیچ امری برای انســان، از ورود در طریق وصول بــه لقاء خداوند ضروری تر وجود ندارد و تا وقت باقیســت و امکان تلاش وجود دارد، باید پا در عرصه نهد تا به حسرت و تغابن مبتلا نشود

همچنین ســالک إلی الله هرچه سریعتر باید کمر همت را ببندد و موانع و شواغل را از خود دور نماید. نباید انسان در سعی و تلاش خود دچار تســویف شده، امروز و فردا نماید و دنبال وقت فارغی باشد تا به مجاهده و تهذیب نفس بپردازد.

اهمیت رساله لبّ اللباب

یکی از ارکان سفر إلى الله اطلاع از مسیر و آشنائی با چگونگی حرکت و آگاهی از موانع و آفات طریق است حرکت بدون بصیرت و علم نه تنها انسان را به سر منزل مقصود نمی رساند بلکه او را دورتر نیز میکند.

رسالۂ لب اللباب در سیر و سلوك أولي الألباب تأليف حضرت علامه آیةالله حاج سید محمد حسین حسینی طهرانی قدس الله نفسه الزكيه یکی از بهترین کتبی است که توانسته است بحمدالله عده کثیری را با سیر وسلوك إلى الله آشنا نموده و ره توشه مشتاقان کوی یار باشد.

تأثیر شگرف این کتاب در علاقمندی جوانان کشور اسلامی و سائر مؤمنان در اقصی نقاط جهان به عرفان عملى و سير وسلوك إلى الله بر کسی پوشیده نیست به همین ،جهت به زبانهای مختلف همچون عربی، انگلیسی، فرانسوی و... ترجمه شده و در کشورهای گوناگون توزیع شده است؛ چه بسیار افرادی که اظهار میداشتند چندین مرتبه این کتاب را مطالعه نموده‌اند ولی باز هم مطالب آن برایشان تازگی دارد.

علت این اقبال اولاً اخلاصی است که در مرحوم علامه طباطبائی به عنوان إنشـاكننده مطالب کتاب و مرحوم علامه طهرانی به عنوان مقرّر و تنظیم کننده آن وجود داشته است؛ چرا که این دو بزرگوار حقیقت سیر إلى الله را بالعیان شهود نموده و صرفاً برای اعتلای کلمه توحید و ولایت و كسب رضاى الهى به بیان و نشر آن پرداخته‌اند.

و ثانياً سبک متقن و محتوای رصین آن است که آن را به یکی از بهترین کتب عرفان عملی شیعه مبدل نموده است. تنقیح مبانی معرفتی سلوك إلى الله، انطباق کامل بر شریعت مقدّسه، تبیین عوالم و مراحل سیر و سلوک به صورت اجمالی و تفصیلی بیان اصول و خطوط کلّی عملی حرکت به سوی خداوند تبیین راهکارهای عملی و اجرائی و بیان بهترين طريق سير إلى الله و اشاره به نواقص طرق دیگر و اشتمال بر ظرائف و نکات دقیق سلوکی، ویژگیهائی است که این کتاب را ممتاز نموده است.

ساختار اجمالی این کتاب نورانی و ذی قیمت این چنین است:

معرفت اجمالی و طرح كلى سلوك إلى الله

سیر و سلوک در اصطلاح ،عرفا، سختی عبور از کثرات أنفسيه و گذر از عالم برزخ، نحوۀ مشاهدۀ سالك إلى الله نفس خود و اسماء و صفات إلهي را، مقام شهود عالم ربوبی در عین توجه به عالم کثرت، علت عدم وصول همگان به کمالات والای انسانی، نارسائی الفاظ برای بيان حقائق و أنوار مجرّده و عوالم ربوبی لزوم پیروی کامل از جمیع احکام شرعیه در تمام مراحل سلوك إلى الله.

شرح تفصیلی عوالم مقدم بر عالم خلوص

معرفی اسلام أكبر ، ايمان أكبر ، هجرت كبرى، اسلام أعظم، ايمان أعظم و هجرت ،عُظمی کیفیت موت ارادی و نحوه تحقق به آن، امتیاز سالكين امت اسلام بر سالكين أمم سالفه و معرفی مقام صلوح و اقسام صلاح.

شرح اجمالی طریق و كيفيت سلوك إلى الله

لزوم جستجوی دلیل در اثبات حقائق ،دین، لزوم تضرع و ابتهال در حصول ایمان به عالم معنی و تأثیر آن در سلوك إلى الله، تأثير و توريث متقابل علم و عمل در یکدیگر لزوم بهره وری جمیع ا اعضاء و ء و جوارح از حظ ایمانی خود و عدم تنافی سیر در عالم ملکوت با بودن در دنیا. شرح تفصیلی طریق و كيفيت سير إلى الله

شرائط بیست و پنج گانه لازم در سلوک ترک عادات و رسوم و تعارفات، عزم، رفق و مدارا ،وفا، ثبات و دوام، مراقبه، محاسبه، مؤاخذه، مسارعت ارادت، ادب ،نگاه داشتن ،نیت صمت، جوع و کم خوری خلوت، سهر و بیداری ،شب دوام طهارت مبالغه در تضرع، احتراز از لذائذ، کتمان سر شیخ و ،استاد ،ورد، نفی خواطر، ذکر و فکر. طريقه نفی خواطر در رساله منسوب به بحر العلوم، طريقة آية الله آخوند ملاحسینقلی همدانی در نفی ،خواطر، مراتب مراقبه، سلسله مشایخ و اساتید علامه طباطبائی در معارف إلهيه، انكشاف عوالم چهارگانه توحید در اثر مراقبه تام و توجه به نفس و منظور عرفا از «عنقا» و «سیمرغ».

کتاب طریق نور

أما کتابی که هم اینک تقدیم محضر مشتاقان سفر إلى الله می شود، مباحثی است که در شرح این رساله شریف، در مجالس انس و ذکر خداوند برای برخی از سروران مکرّم و سالكين إلى الله، و همچنین در گفتگو با برخی از فضلاء بیان گردیده است. هدف از ذکر این مباحث، بیان مطالب کتاب از باب تذکار و موعظه شرح و بسط اجمالی مباحث، پاسخ به برخی از شبهات و ارائه پاره ای از مستندات بوده است.

از آنجا که در این کتاب کیفیت سیر و سلوک إلى الله و حرکت در مسیر نورانی وصول به لقاء إلهی بیان شده است، نام طریق «نور» برای آن انتخاب گردید.

بدان امید که با عمل به دستورات ائمه طاهرين سلام الله عليهم أجمعین که اولیاء الهی همگان را به تأسی به آن سروران دعوت نموده و دستورالعملهای عرفانی آنها تماماً برگرفته از آموزه های قرآن و عترت است ظهور نفس مطهر حضرت بقية الله الأعظم أرواحنا لتراب مقدمه الفداء و تشرف حقیقی به محضر حقیقت آن حضرت که ملازم با فناء فی الله است نصیب و روزی همه ما بشود.

مرحوم علامه طهرانی بهره مندی و کامیابی از نفس مطهر امام زمان عجل الله فرجه الشریف را نتیجه و لازمه سیر و سلوک صحیح و انجام وظائف و تكاليف إلهى دانسته و می فرمایند:

«بنابراین بر عاشقان جمال إلهى و مشتاقان لقاء حضرت او جل وعلا، لازم است که با قدمهای متین و استوار در راه سیر و سلوک عرفان حضرتش بکوشند و با تهذیب و تزکیه و مراقبه شدید و اهتمام در وظائف إلهيه و تكالیف ،سبحانیه خود را به سر منزل مقصود نزدیک کنند که خواهی نخواهی در این صورت از طلعت منیر امام زمان و قطب دائره امکان که وسیلهٔ فیض و واسطه رحمت رحمانیه و رحیمیه حق است بهره مند و کامیاب میگردند و از هرگونه راههای استفاده برای تکمیل نفوس خود متمتّع میشوند و از جمیع قابلیت های خدادادی خود برای به فعلیت در آوردن آنها برای وصول به منزل کمال بهره می گیرند؛ وفقنا الله تعالى وإيَّاكُم بمحمّدٍ و آلِه ، صلى الله على محمّدٍ و آلِه». امام شناسی، ج ۵، ص۱۹۲.